Her
kentin bir saklı cenneti vardır merkezinde...Her kentin sırlarını söylediği
sessiz sokaklar vardır. Eğer sizde kentin
ortasında kimse görmeden ağlamak isterseniz ve saklanmak isterseniz yaşamdan,
Saraçoğlu Mahallesinin ağaçlar arasındaki
kuytuluklar kucak açar size. Sincaplar dolaşır ağaçlarında, kaplumbağalar vardır
bahçelerinde... Birde meyve ağaçları...Ne büyük bir şans Kızılay için, ne büyük
bir şans Ankaralılar için, ne büyük bir şans hepimiz için Saraçoğlu Mahallesi...
29 Ekim
1944 yılında Cumhuriyetin 21.yılında
temeli atılan Devlet Mahallesi , dönemin
Başbakanı Şükrü Saraçoğlu'nun adını taşır. Genç Cumhuriyetin bürokratlarının
konut sorunlarını çözmek için, idari mekanların hemen yanı başında tasarlanan
Saraçoğlu Mahallesi bu haliyle, gerçekten bir Devlet Mahallesi. Başbakanlık, bakanlıklar
ve yeni meclisin yanı başında, okuluyla, kütüphanesiyle, sosyal mekanları ile Cumhuriyetin
üst düzey memurlarına verdiği önemin göstergesi. Yerleşim planı ve tasarımı Alman Mimar Paul Bonatz imzasını
taşır. 75 bina 434 konuttan oluşan Saraçoğlu Mahallesi, bahçeleriyle,
sokaklarıyla, kütüphanesiyle, okulu, dükkanları ve bugün Çankaya Kaymakamlığı
olarak kullanılan yönetim merkezi ile tam 70 yıl bu kentte yaşananlara tanıklık
etti. Devletin en önemli konuları konuşuldu belki de o konutlarda... İkinci
Dünya Savaşının sonuçları tartışıldı belki de balkonlarında...Kim bilir belki de
devletin en gizli sırları sinmiştir duvarlarına...
Kentin
merkezinde, öylesine kendi içine dönük yaşayan -kendi içine dönük ama bir o
kadar da dışa dönük kararların verildiği insanların yaşam mekanı olan- Saraçoğlu
Mahallesi, bir anda merkezi konumu, yerleşkenin büyüklüğü ile rantiyelerin
iştahını kabartmıştır. 1979 ve 1993
yılında Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulunun kararları ile alanın
tamamı, tek tek yapılar ve ağaçların tescil
edilmesi ile Saraçoğlu Mahallesi bir
nebzede olsa korunmaya alınmıştır. Çankaya Belediyesi ve Mimarlar Odası Ankara
Şubesi'nin yürüttüğü çalışma sonucunda kendi
korunağını oluşturan Mahallede duvara
monte edilmiş pirinç levha hala bu sürecin tanıklığına devam etmektedir.
Saraçoğlu
Mahallesi kent merkezindeki konumuyla dün
olduğu gibi bugünde rant ateşiyle yanıp tutuşanların hala ilgi odağı. Haziran
2012 tarihinde kabul edilen 6306 sayılı “Afet Riski Altındaki Alanların
Dönüştürülmesi Hakkında Kanun” ile birlikte Cumhuriyet dönemi Mimari mirasının
tehdit altına gireceği ifade edilmişken, Atatürk Kültür Merkezi alanları,Ulus ve
Saraçoğlu Mahallesi'nin bunun dışında tutulacağını düşünmek olmazdı. Ve
beklenen karar 8 Şubat 2013 tarihinde resmi
gazetede Bakanlar Kurulu kararı ile Saraçoğlu mahallesi riskli alan ilan
edilmesi ile gündeme düştü. Başbakanlığın hemen yanında olan bu nadide mahallenin
talanı için kılıf hazırdı. Bu kararla
birlikte risk altına giren Saraçoğlu Mahallesi'nin kentlilerden çalınmasının
çanları çalınmaya başlamıştı. Mahallede ikamet edenler, muhtar ve Mimarlar Odası
Ankara Şubesi bu karara dava açtı. Mimarlar Odası Ankara Şubesi'nin
sekreteryasını yürüttüğü Başkent Dayanışması, dava ile yetinmedi ve Saraçoğlu
Mahallesine sahip çıkma duyarlılıklarını sokak gösterileri ile destekledi.
Saraçoğlu
Mahallesinin toplumsal kamuoyunun gündemine taşınarak ortak akılla çözülmesinin
bir aracı olarak tasarlanan Mimarlar Odası Ankara Şubesi'nin Kent Düşler Yarışmasının
sekizincisi Mart 2013 tarihinde ilan edildi.Saraçoğlu Mahallesi'nin geleceği,
tek akılla ben yaptım oldu ile değil, mimarların ve mimarlık öğrencilerinin
geliştirdiği ortak akılla ve kentlilerin
katıldığı değerlendirme toplantıları ile aranmaya başladı. Mimarlar ve Mimarlık
öğrencilerinin fikirleri, toplumla buluşurken, Bakanlar Kurulunun aldığı riskli
alan kararı mahkeme tarafından iptal edildi. Saraçoğlu Mahallesi bir kez
daha toplumsal muhalefetin
hareketlenmesi ile kendi korunağını oluşturmuştu. Kim bilir belki de bu direnci
ile Mayıs 2013'te patlayan ve ülkeyi baştan başa saran Gezi direnişinin
heybesine bir katkıda bulunmuştur.
Eylül 2013 te Saraçoğlu Mahallesi bu kez Mimarlar Odası Ankara Şubesi'nin
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'den randevu almasıyla , devletin zirvesine
taşınıyordu. Cumhurbaşkanlığı himayesinde başlayan görüşmelerle, Mimarlar Odası
Ankara Şubesi, Ankara Ticaret Odası ve Çevre Şehircilik Bakanlığı yetkilileri Saraçoğlu Mahallesi için Ortak akıl
oluşturmaya çalışıyorlardı.
Saraçoğlu
Mahallesinin taşıdığı tarihsel ve kültürel birikimle, yeni yapı yapılmadan,
yıkılmadan restore edilerek, kamusal kullanıma açılması görüşmeleri Çevre Şehircilik
Bakanlığı'nın ayak diremesiyle tıkandı. Görüşmeler devam ederken Saraçoğlu Mahallesi'nin
Bakanlar Kurulu kararı ile ikinci kez riskli alan ilan edilmesi ile Çevre Şehircilik
Bakanlığı protokol imzalamaktan çekildi. Saraçoğlu Mahallesi bir kez
daha , Mimarlar Odası Ankara Şubesi'nin riskli alana açılan ikinci davası ile kendisini
koruma sürecine ve direnme sürecine başladı. İkinci dava devam ederken
05.08.2014 tarihinde resmi gazetede yayınlanan Saraçoğlu Mahallesinin ekonomiye
kazandırılması için, tahsislerinin kaldırılarak, proje yapma yetkilerinin öncelikli olarak
Maliye Bakanlığı, TOKİ ve Özelleştirme İdaresine devredilmesi 2015 yılında zorla boşaltmalarla Saraçoğlu Mahallesi
bir kez daha direniş ve gelecek arama mekanı olarak kentlilerin gündemine
düşmüştü.17 Ağustos 2017 tarihinde resmi gazetede yayınlarak Saraçoğlu Mahallesi'nin Emlka GYO'ya devredilmesi, kamusal alan olmaktan çıkışı, yıkımı ve yeni inşaatlar yapılmasının önünü açmış oldu.
"Başkentin Kent Sınavı:Saraçoğlu
Mahallesi"
Kent
merkezinde, tarihiyle dokusuyla, yapılarıyla ve yeşil alanlarıyla bir nefes alma alanı olan Saraçoğlu Mahallesi,
Ankara Kent Merkezinin insan odaklı canlanmasının
belki de son şansı. Kızılay'da hava
sıcaklığı 30 iken Saraçoğlu Mahallesindeki, 27 derecelik doğal klimanın parasal
karşılığı yoktur. Saraçoğlu Mahallesi kent merkezinin ortasında saklı bir cennet gibidir. Kentin
tam göbeğinde, geceleri ışıkları yanan ve
içlerinde nefes alıp verilen mekanlar vardır orada hala geceleri . Kim
bilir ne hayatlar yaşandı içerisinde 70 yıldır, ağaçlar, evler, sokaklar tanık
... Ne aşklara ev sahipliği yaptı, bu saklı cennet...Ne çocuklar koşturdu
bahçelerinde...Çocuklar bahçe
duvarlarından atlarken öğrendiler belki de fizik kurallarını... Ankara'da ağaçları
yukarıda birleşerek alle oluşturan kaç sokak vardır.
70
yıllık kaç mahallesi vardır Ankara'nın. Saraçoğlu Mahallesi Mimarlar Odası
Ankara Şubesinin girişimleri ile geleceğini aramaya başladı bir kez daha. Başkent
Dayanışması toplumsal muhalefet , kentin
ortasındaki bu saklı cennetin ortak
akılla yaşamımıza katılması için ve sermayeye teslim edilmemesi yıkılmaması için çalışıyor. Yeni dönem okullar açılırken, Saraçoğlu Mahallesi'nin ortak akıl ve mücadele zili de çalacak ve Başkentliler, Cumhuriyetin
ilk toplu konut alanı, anıların mekanı ,kent merkezinin son şansı olan
Saraçoğlu Mahallesi 'nin korunması sınavıyla karşı karşıya kalacaklar.
Son Söz:
Saraçoğlu Mahallesi ,
giderek yanlızlaşırken, "hayalet mahalle" olarak
adlandırılırken, insanların evlerinden zorla tahliye edilmesi ile polis gücünün yerleştirilmesi ve sermayeye devredilmesi ile ortaya çıkan devlet aklının , ortak akıla dönüşmesi hepimizin
beklentisi. Aksi durumda, kulaklarımızda
Mimarlar Odası Ankara Şubesi Yönetim Kurulu'nun Eylül 2013 'te sokakta yaptığı
toplantıda söylenen "OCCUPY
SARAÇOĞLU" sözleri çınlamaya devam edecek
Kaynaklar:
http://www.mimarlarodasiankara.org
http://www.baskentdayanismasi.org
http://saracoglu.mimarlarodasiankara.org
Tezcan, İstanbul'da sadece takip edebiliyor olmama rağmen çok net kararlı duruşunuz için seni... tüm meslektaşlarımı kutluyor ve yürekten destekliyorum... Ayrıca bu çok anlamlı paylaşımında umarım vicdansız yüreklere ulaşır ......"OCCUPY SARAÇOĞLU"
YanıtlaSil